Zaparcia – uciążliwy problem

ZAPARCIA

Zaparcia, na początek powiedzmy sobie co na ten temat mówi definicja:

„O zaparciach stolca mówimy wówczas, gdy jest on oddawany rzadziej niż 3 razy  w tygodniu lub też, gdy zmienia się jego konsystencja – jest on twardy, zbity oraz oddawany z trudnością”.

Zaparcia to duży problem zdrowotny, dotyka zwłaszcza ludzi w krajach rozwiniętych. Regularność wypróżnień zależy od wielu czynników:

– cech osobniczych,

– temperamentu,

– nastroju,

– sposobu żywienia,

– poziomu aktywności fizycznej.

Czas przechodzenia treści pokarmowej przez jelita jest bardzo różny i może trwać nawet do 6 dni, u większości osób trwa to 2 – 3 dni. Dłuższe przebywanie treści w okrężnicy powoduje zmianę jego konsystencji – na zbitą, z powodu wchłanianej w tym odcinku wody do krwioobiegu.

Najczęstszymi przyczynami powodującymi zaparcia są przede wszystkim:

– nieprawidłowe odżywianie,

– stres życia codziennego,

– pośpiech,

– szybkie jedzenie,

– siedzący tryb życia,

– brak lub bardzo mała aktywność fizyczna.

Przyczyną może być również mechaniczna przeszkoda w jelicie grubym, niektóre leki, np.

– środki alkalizujące – stosowane m.in. przy niestrawności, chorobie refleksowej,

– leki spazmolityczne – stosowane w napadach kolki nerkowej i żółciowej,

– leki przeciwdepresyjne,

– leki uspokajające,

– preparaty żelaza,

– leki przeciwpadaczkowe,

– leki przeciw nadciśnieniu tętniczemu,

– leki przeciwbólowe (zwłaszcza narkotyczne, kodeina, opiaty,

– leki moczopędne.

Równie często zaparcia powodowane są tłumieniem wypróżnień, stresem lub pośpiechem.

Leczenie farmakologiczne powinno być podjęte jako ostateczność, po wyczerpaniu możliwości jakie daje leczenie niefarmakologiczne.

Pierwszym krokiem powinna być zmiana sposobu żywienia, które polega na:

– zwiększeniu ilości błonnika w diecie, czyli wprowadzenie do codziennego jadłospisu warzyw (powinny być składnikiem każdego posiłku), owoców (2 porcje dziennie), pieczywa pełnoziarnistego,

– wprowadzeniu do jadłospisu produktów fermentowanych – kefirów, maślanek, jogurtów naturalnych,

– zmniejszeniu spożycia tłuszczów i słodyczy, potraw pieczonych, smażonych, alkoholu, napojów gazowanych,

– zwiększeniu ilości wypijanych płynów – minimum 1500 ml wody niegazowanej, przy zaparciach zalecane  2000 – 2500 ml / dobę,

– regularne spożywanie posiłków – 4 – 5 / dobę ,

– spożywanie śniadania – jest to najważniejszy posiłek w ciągu dnia, ponieważ to właśnie rano następuje wzrost czynności motorycznych i wydzielniczych przewodu pokarmowego.

Kolejny krok to zwiększenie aktywności fizycznej:

– siedzący tryb życia przyczynia się do zmniejszenia napięcia mięśni tłoczni brzusznej (w jej skład wchodzi od góry przepona, od dołu mięśnie, leżące na dnie miednicy i z boków – mięśnie ściany brzusznej),

– dobry skutek przynosi: spacerowanie 2 – 5 km, bieganie około ½ godziny oraz pływanie co drugi dzień.

Zalecana ilość błonnika w diecie to 35g dziennie, przy zaparciach zwiększa się stopniowo jego podaż do 50 – 70g dziennie, przy jednoczesnym zwiększeniu spożywanych płynów. Błonnik powinien pochodzić ze spożywanych warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych.

Oto kilka domowych sposobów, które z pewnością pomogą w uporczywych zaparciach:

1. Sok z kiszonej kapusty – wypijać szklankę napoju raz dziennie na czczo.
2. Kilka suszonych śliwek namoczyć przez noc w przegotowanej wodzie. Rano wypić kompot z rozgotowanych lub rozmoczonych śliwek.
3. Fermentowane produkty mleczne (np. maślanki, kefiry jogurty), gdyż zapewniają one prawidłowe funkcjonowanie jelit.
4. Siemię lniane – wsypać 2-3 łyżki zmielonego do szklanki z ciepłą wodą i pozostawić na 2-3 godziny. Wypić specyfik przed snem. Wypróżnienie następnego ranka gwarantowane.
5. Napar z kminku – 1 łyżkę kminku zalać 2 szklankami wrzątku, gotować 3-5 minut na słabym ogniu, pić po 0,5 szklanki 3-4 razy dziennie.
6. Napar lub wywar z babki – 1 łyżkę liści zalać szklanką wody, zaparzać lub zagotować, pić po 1 łyżce 3 razy dziennie, 10 minut przed jedzeniem.
7. Babka płesznik, babka śródziemnomorska (Plantago psyllium) – do szklanki wsypać 1 – 2 łyżeczki nasion babki płesznik, zalać wodą, wymieszać, odczekać chwilę, aż nasiona pokryją się żelem. Jeszcze raz wymieszać i wypić.
8. Młody jęczmień
9. Chia

  

Autor:

Agnieszka Blumczyńska

Dietetyk kliniczny

Literatura

1. Mirosław Jarosz, Praktyczny Poradnik Dietetyki, Instytut Żywności i Żywienia, Ministerstwo Zdrowia,
2. Piotr Gajewski, Kompendium Medycyny Praktycznej, Choroby wewnętrzne, na podstawie Interny Szczeklika, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013