Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest cukrzyca? Definicja głosi, że jest to „ grupa chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny ”.
Wyróżnia się kilka typów cukrzycy:
cukrzyca typu 1
– cukrzyca typu 1 – insulinozależna, spowodowana jest zniszczeniem komórek beta wysp trzustkowych, ujawnia się u dzieci i młodzieży oraz u osób < 30 r.ż.,
cukrzyca typu 2
– cukrzyca typu 2 – jest najczęściej występującą postacią cukrzycy, powstaje na skutek upośledzenia wydzielania insuliny w warunkach insulinooporności. Może mieć podłoże genetyczne ale najistotniejszym czynnikiem jest otyłość, zwłaszcza typu brzusznego oraz niska aktywność fizyczna,
– cukrzyca powstała w wyniku chorób, m.in. trzustki, endokrynnych (np. zespół Cushinga), wywołana lekami, zakażeniami,
cukrzyca ciężarnych
– cukrzyca ciężarnych – rozpoznawana podczas ciąży.
Do częstych objawów cukrzycy należą:
– wielomocz (poliuria)
– wzmożone pragnienie (polidypsja)
– wilczy głód (polifagia)
– suchość skóry
– osłabienie
– senność
– kwasica i śpiączka ketonowa
– skłonność do zakażeń skóry, trudno gojące się rany
– skłonność do zakażeń układu moczowo – płciowego.
Cukrzyca
Cukrzyca typu 1 na ogół rozpoczyna się śpiączką kwasiczą (hiperglikemiczną), natomiast cukrzyca typu 2 w ponad połowie przypadków przebiega bezobjawowo.
Przedłużająca się hiperglikemia w cukrzycy powoduje niewydolność, uszkodzenie lub zaburzenie czynności wielu narządów, m.in. nerek, oczu, nerwów, naczyń krwionośnych oraz serca. Powikłaniem źle leczonej cukrzycy jest stopa cukrzycowa. Charakteryzuje się niedostatecznym ukrwieniem, co powoduje zmniejszoną wrażliwość na ból, powstawanie owrzodzeń i zgorzeli. Może nawet skończyć się amputacją stopy.
Dziś więcej czasu chciałabym poświęcić cukrzycy typu 2, ponieważ jak wspomniałam obecnie to ona dziesiątkuje dzieci i dorosłych. Niestety szybko rozwijająca się gospodarka, pośpiech, brak czasu na przygotowywanie posiłków, pociąga za sobą zmiany stylu życia. Często poszukujemy nowych, nie wymagających zaangażowania metod przygotowywania posiłków, często korzystamy z żywności typu „ fast-food ”, nie zdając sobie sprawy z zagrożeń jakie wynikają właśnie z takiego stylu życia.
Prawidłowe żywienie od pierwszych dni życia dziecka wpływa długofalowo na rozwój i zdrowie. Już w okresie niemowlęcym dzieci poznają nowe smaki, zapachy, ujawniają się ich upodobnia smakowe, które w przyszłości będą decydowały o ich nawykach żywieniowych, stanie odżywienia i zdrowiu lub chorobie. Nadmierna podaż energii u dzieci w wieku 1 – 3 lat może prowadzić do rozwoju otyłości w latach późniejszych a co za tym idzie do rozwoju wielu chorób, w tym właśnie cukrzycy typu 2.
Nie ulega wątpliwości, że modyfikacja stylu życia, jest ważna a wręcz niezbędna w zapobieganiu cukrzycy typu 2 oraz w jej stabilizacji.
Do codziennego jadłospisu należy włączyć:
Węglowodany pochodzące z pełnego ziarna zbóż, warzyw i owoców.
Wskazane jest ograniczenie w diecie sacharozy (przede wszystkim słodyczy, słodzonych napojów, cukru, białego pieczywa, białej mąki) a zwiększyć należy ilość błonnika.
Zalecane jest spożywanie pełnowartościowych tłuszczów roślinnych (oliwa z oliwek, olej lniany) a rezygnacja z tłuszczy zwierzęcych.
Bardzo istotna jest regularność spożywania posiłków, w odstępach nie dłuższych niż 3 godziny. Przygotowane potrawy nie powinny być rozgotowywane ani smażone, ze względu na ich wysoki indeks glikemiczny (oznacza on wpływ produktów żywnościowych na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po ich spożyciu – glikemia poposiłkowa). Im potrawa bardziej rozgotowana tym wyższy indeks glikemiczny. Korzystne jest spożywanie węglowodanów o indeksie glikemicznym poniżej 55. Nie wolno również zapominać w aktywności fizycznej, jest ona niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu i zapobiega powstawaniu otyłości oraz powikłaniom z nią związanymi.
Autor:
Agnieszka Blumczyńska
Dietetyk kliniczny
Literatura:
- Gajewski na podstawie Interny Szczeklika, Kompendium medycyny praktyczne, choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2013
- Z. Traczyk, Fizjologia człowieka w zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010
- Payne, H. Barker, Dietetyka i żywienie kliniczne, , Elsevier Urban & partner, Wrocław 2010
- Chevallier, 51 zaleceń dietetycznych w wybranych stanach chorobowych, Elsevier Urban & partner, Wrocław 2008